Proofreading Süreci

Aşağıda belki de zaten kullanıyor olduğunuz birtakım stratejilerden bahsedilmektedir. İşinize yarayan bir sistemi bulana kadar çeşitli taktikleri deneyiniz. Esas önemli olan, sistematik bir proofreading ile en kısa zamanda mümkün olduğu kadar çok hatayı yakalayabilmektir.

·         Yazım denetleyicilerine gözü kapalı güvenmeyin. Bu araçlar işe yarasa da kendisi de hata yapmaktan uzak değildir. Yazım denetleyicisinin sözlüğü eksiktir, dolayısıyla yanlış yazıldığı halde bazı sözcükler hafızasında bulunmayabilir. Ayrıca yazım denetleyicileri hatalı yazılan sözcük eğer başka bir geçerli sözcükse tespit edemez. Örneğin siz “sağlam” yerine “salam”, “o bez” yerine “obez” veyahut “laik” yerine “layık” yazarsanız yazım denetleyicisi bu hatayı algılayamaz.

·         Dilbilgisi denetleyicileri daha da sorunlu olabilirler. Bu tip programlar sınırlı sayıda kurallarla çalışmaktadır. Dolayısıyla her hatayı yakalayamadıkları gibi kendileri de çoğu kez hata yapabilirler. Bir tümcenin neden düzeltilmesi gerektiği konusunda kapsamlı açıklama yapmaktan da uzaktırlar. Bağlaçsız birleşik cümleleri ya da edilgen yapının sıkça kullanımını tespit etmek için bir dilbilgisi denetleyicisine başvurabilirsiniz ancak araçtan aldığınız geribildirimi ayrıca değerlendirmeniz gerekir.

·         Her defasında yalnızca bir tür hatayı proofread yapınız. Bir defada çok fazla şeyi tespit edip düzeltmeye çalışırsanız odak kaybı yaşarsınız ve de proofreading pek sonuç vermez. Noktalama ve yazım hatalarını aynı anda kontrol etmiyorsanız dilbilgisi hatalarını daha kolay yakalarsınız. Ayrıca bir hata türünü belirlemede başarılı olan teknikler başka tiplerde işe yaramayabilir.

·         Hiçbir sözcüğü atlamadan yavaş yavaş okuyunuz. Mümkünse yüksek sesle okuyun. Böyle yapmak, her sözcüğün ağzınızdan çıkmasını ve kulağınızın duymasını, sözcüklerin birlikte ahengini yakalamanızı sağlar. İçinizden veya hızlı hızlı okuduğunuzda hataları atlamanız kolaylaşır ya da farkında olmadan hatalı düzeltmeler yapabilirsiniz.

·         Metni tek tek tümcelere ayırın. Bu şekilde de her tümceyi dikkatlice okuyabilirsiniz. Bunun için her noktadan sonra enter tuşuna basmanız yeterlidir, böylece her satır yeni bir cümleyle başlar. Her tümceyi ayrı ayrı okuyarak dilbilgisi, noktalama ya da yazım hatalarını arayabilirsiniz. Çıktı üzerinde çalışırken bir cetvel veya kağıt parçası gibi şeffaf olmayan bir nesne yardımıyla okuduğunuz satırı diğerlerinden ayırın.

·         Her bir noktalama işaretini daire içine alın. Bu sayede işaretleri tek tek görebilirsiniz. Daire içine alırken noktalamanın doğru olup olmadığını da kontrol edin.

·         Yazıyı sondan başa doğru okuyun. Bu yöntemle yazım yanlışlarını yakalayabilirsiniz. son sayfanın son sözcüğünden başlayıp en başa kadar çalışmanızı sürdürünüz. Bunu yaparken sözcükleri tek tek okuyunuz. İçerik, noktalama ve dilbilgisi anlamını yitireceğinden tamamen sözcüğün yazımına odaklanmanız mümkün olacaktır. Dilbilgisi denetiminde de tümce tümce geriye doğru okuma yapabilirsiniz; bu şekilde içerikle ilgili konularla dikkatinizin dağılması önlenmiş olur.

·         Proofreading bir öğrenme sürecidir. Bu süreçte sadece tanıdığınız bildiğiniz hataları aramazsınız aynı zamanda yeni yeni hatalarla karşılaşıp düzeltme yollarını öğrenirsiniz. Kılavuz ve sözlükler de bu aşamada devreye girer. Proofread yaparken işe yarayacağını düşündüğünüz birkaçını elinizin altında bulundurun.

·         Her şeyi görmemek harika olurdu ama bu durumda da proofreader olarak gelişemezsiniz. Çoğu kez karşılaştığınız şeyler size pek de doğru gelmeyebilir ancak yanlış olduğu konusunda da o kadar emin olamayabilirsiniz. Bir sözcük yanlış yazılmış gibi görünüyor ama yazım denetleyicisi yakalamadı. Siz iki sözcük arasında virgül olması gerektiğini düşünüyorsunuz ama nedenini kesin olarak ifade edemiyorsunuz. “ki” sözcüğü burada zamir mi bağlaç mı olmalı? Bir konuda emin değilseniz sözlüğe veya kılavuza bakınız.

·         Proofreading süreci sistematik bir strateji geliştirip uyguladığınızda daha etkin sonuçlar verir. Yazınızla ilgili özellikle hangi noktalara dikkat etmeniz gerektiğini öğrenirsiniz. Hata bulma yönteminize güveniyorsanız yazınızı hazırlarken düşüncelerinizi geliştirmeye daha rahat yoğunlaşırsınız.